سالروز درگذشت علی شریعتی/ فکری روشن در نقطه تاریکی از تاریخ
تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۳۲۷۷۶۳
در ایران کسی نیست که نام دکتر علی شریعتی را نشنیده باشد؛ او نویسنده، جامعهشناس، تاریخشناس، پژوهشگر دینی، مبارز و فعال مذهبی و سیاسی و همچنین از نظریهپردازان انقلاب اسلامی ایران در دوره پهلوی است. علی شریعتی در دوم آذر ماه ۱۳۱۲ در یکی از توابع دهکده مزینان بنام کاهک در خراسان رضوی در خانوادهای مذهبی چشم به جهان گشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
پژوهشگر تاریخ معاصر ایران ادامه می دهد: محیطی به اسم حسینیه ارشاد که همزمان محل سخنرانی او و محل سخنرانی علامه شهید مطهری است، فرصت بسیار مناسبی برای گسترش آراء و افکار دکتر شریعتی در تهران بود؛ به نحوی که یک مقطعی که میگذرد شهید مطهری جلسات درس و سخنرانی خود را در حسینیه ارشاد تعطیل میکند و عملاً حسینیه ارشاد در اواخر دهه ۴۰ بشدت با نام، نشان و اندیشه دکتر شریعتی گره میخورد. صمدی جوان بیان می کند: بعد از مدتی دکتر شریعتی با برخی از افراد سازمان مجاهدین خلق در ارتباط و تعامل قرار میگیرد که البته از زمانی که خط مشی ایدئولوژیک سازمان مجاهدین خلق از سمت مباحث اسلامی به سمت مباحث مارکسیستی گرایش پیدا میکند، دکتر شریعتی با نفی آنها و اعلام برائت از آنان مسیر خودش را همچنان بر مدار مطالعات اسلامی نگه میدارد و از آنان برائت میجوید که این مورد یکی از لحظات مهم حیات فکری و سیاسی دکتر شریعتی است.
او تصریح می کند: در نهایت هم که رفتن او به لندن به خاطر فشارهای ساواک بر ایشان منجر به فوت علی شریعتی در سال ۵۶ می شود، او عملاً ثمره گسترش اندیشه خود را در میان دانشگاهیان بجا گذاشته است، گفتمان شریعتی گفتمان علمی است و این را کسانی درک می کنند که در سطحی از شعور علمی، مدنی، اجتماعی و دینی قرار میگیرد که مجموع آنها آنان را تبدیل به مبارزان و روشنفکران آگاه جامعه میکند.
این دانشجوی دکترای تاریخ معاصر دانشگاه فردوسی مشهد تاکید می کند: شاید گفتمان مرحوم شریعتی برای تیپ سنتی مبارز طرفداری نداشت و کما اینکه بعضیها با نگرشهای دکتر شریعتی مخالفتهایی دارند، ولی او را نمیزنند، چون در هدف یکسان هستند، اما در مشی کار خود شاید تفاوتهایی داشته باشند؛ در جامعه وقت ایران هدف، مبارزه و گسترش مبانی اسلامی بود.
صمدی جوان اظهار می کند: اینکه یک نفر دارد در سطح دانشگاهی از اسلام گونهای صحبت میکند که تعداد زیادی از دانشجویان دانشگاه تهران، مشهد، بچههای حسینیه ارشاد، گروهها و تشکلهای فعال مدنی و حتی سیاسی را به خود جذب میکند، نشان دهنده عمق اندیشه و گفتمان دکتر شریعتی است.
او تصریح می کند: ما با شریعتیای مواجه هستیم که در ظرف زمان خود بررسی میشود و فاکتورهایی که از او در مورد آزادی، آزادگی و برداشتهای دینی و اسلامی سراغ داریم، در جامعه امروز سیر تکوینی و تکاملی خود را طی کرده؛ اثرگذاری شریعتی را حتی پدر ایشان با وجود اینکه از بانیان کانون نشر حقایق اسلامی در مشهد که یکی از کانونهای بسیار بزرگ و مهم اسلامی در تاریخ معاصر ایران بوده، نداشته است.
پژوهشگر تاریخ معاصر ایران تاکید می کند: اندیشههای ایشان منقضی نشده، بلکه شریعتی و سایر مبارزان یا روشنفکران آگاه آن زمان، در فضایی اقدام به فعالیتهای تبلیغاتی و اندیشه گرایانه خود میکردند که با حاکمیت در تضاد کامل بود؛ خوب حاکمیت کنونی کشور مبتنی بر اصل مردمسالاری دینی است و نکاتی را که ما امروز در حاکمیت با آن مواجه هستیم چه بسا شاهد بسیاری از گفتههای شریعتی بصورت عملی در جامعه هستیم.
صمدی جوان اظهار می کند: بنابراین اگر اندیشه و نگرش او به لحاظ آکادمیک در دانشگاههای ایران تدریس نمیشود این امر به معنای زدودن اندیشههای شریعتی نیست؛ کما اینکه کتابهای ایشان همچنان پرفروش و مردم به صورت کامل به آثار مختلف او دسترسی دارند و آنچه به یادگار مانده را مورد استفاده قرار می دهند.
او می افزاید: شریعتی آن زمان تیپ روشنفکر و آگاهی است که جامعه لازمش دارد و امروز ما تنها از اندیشه هایش به لحاظ مکتوبات و یادگاری بهرهمند میشویم.
دانشجوی دکترای تاریخ معاصر دانشگاه فردوسی مشهد ادامه می دهد: ایران دهه ۳۰ و ۴۰ آبستن حوادثی است که چند گروه فعال اجتماعی و سیاسی در آن نقش داشتند، این گروهها یا به جبر زمان(که همان قوه قهریه رژیم بوده)، یا مشکلات درونی و یا به خاطر طرد شدن از جامعه اندیشه هایشان دچار سکون و از بین رفتن می شد.
صمدی جوان بیان می کند: احزابی مثل توده و اصولاً جریان چپ در ایران دهه ۳۰ و ۴۰ بسیار قدرتمند بود، جنس مبارزه و مطالبات آنها به قدری گسترده می بود که اگر نگرشهای اسلامی توسط افرادی مثل امام خمینی(ره)، دکتر شریعتی، آیتالله طالقانی به وجود نمیآمد، در صحنه سیاسی و اجتماعی ایران آنقدر این نگاه و احزاب چپ دارای قدرت و تشکیلات سیستماتیک بود که جامعه ایرانی چه به خواست و چه به اجبار می توانست نگرش کمونیستی و نگرش چپ به خود بگیرد.
او تصریح می کند: در نقش دکتر شریعتی در انقلاب همین بس که با تاکید بر مطالعه، دانش افزایی و شناخت دین در عصر حاضر کاری کرد که بسیاری از جوانانی که شاید مسیر اشتباهی را بر مبنای شور و شوق انتخاب کرده بودند، ادامه مسیر فعالیتشان را مبتنی بر اصل شعور بگذارند.
علی شریعتی، در نگاه رهبر معظم انقلاب رهبر معظم انقلاب اسلامی از جمله افرادی هستند که سابقه آشنایی ایشان با علی شریعتی به سالها قبل بر میگشت و او را از دوران پیش از سفر به فرانسه میشناختند. ایشان در مصاحبه ای با مجله سروش (شماره ۱۰۲، خرداد ۱۳۶۰) در باره دکتر شریعتی اینگونه می گویند: به نظر من شریعتی برخلاف آنچه که همگان تصور میکنند یک چهره همچنان مظلوم است و این به دلیل طرفداران و مخالفان اوست، یعنی از شگفتیهای زمان و شاید از شگفتیهای شریعتی این است که هم طرفداران و هم مخالفانش نوعی همدستی با هم کرده اند تا این انسان دردمند و پرشور را ناشناخته نگهدارند و این ظلمی به اوست.مخالفان او به اشتباهات دکتر شریعتی تمسک می کنند و این موجب می شود که نقاط مثبتی که در او بود را نبینند.
بی گمان شریعتی اشتباهاتی داشت و من هرگز ادعا نمی کنم که این اشتباهات کوچک بود اما ادعا می کنم که در کنار آنچه که ما اشتباهات شریعتی می توانیم نام گذاریم، چهره شریعتی از برجستگی ها و زیبایی ها هم برخوردار بود؛ پس ظلم است اگر به خاطر اشتباهات او، برجستگی های او را نبینیم.
شریعتی آغازگر طرح اسلام با زبان فرهنگ نسل جوان سید جلال امینی کارشناس مسائل سیاسی در گفت و گویی می گوید: مرحوم شریعتی انسانی دردمند دلسوز و پیگیر حاکمیت اسلام بود، او تلاش زیادی داشت که اسلام را به عنوان یک تفکر سازنده و یک نظام اجتماعی و ایدئولوژی راهگشای زندگی مطرح کند.او می افزاید: دکتر شریعتی به دنبال احیای اسلام بود به تعبیر مقام معظم رهبری دکتر شریعتی یک روشنفکر اسلامی و آنتی تز جریان روشنفکری ضد اسلامی بود.
کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به نظر شهید بهشتی در مورد علی شریعتی، ادامه می دهد: به تعبیر شهید بهشتی، در هر جامعه ای همواره شخصیت هایی وجود دارند که به لحاظ اندیشه و تفکرشان به شکل برجسته ای مورد توجه قرار گرفته اند، اما متأسفانه در راه شناخت شخصیت و اندیشه این برجستگان همیشه راه افراط و تفریط پیموده شده است، گاه چنان ارج و منزلت ایشان را بالا برده ایم که گویی از عرش و آسمان آمده اند و گاه چنان تحقیرشان کرده ایم که انگار پایین تر از زمینیان قرار گرفته اند، دکتر علی شریعتی، از مصادیق بارز مفهوم فوق است.
امینی بیان می کند: امام راحل هم او را جزو روشنفکران میدانست که مغرض نبوده و دلسوز اسلام است.او تصریح می کند: دکتر شریعتی در حد درکی که از اسلام داشت فردی خستگیناپذیر و با انگیزه بود، او مانند خیلی از شخصیتهای مبارز آن زمان تلاشهای گستردهای را انجام داده بود، مخصوصاً در تعامل و انسجام بین روحانیت و نسل جوان که در آن دوره کار راحتی نبود.
کارشناس مسائل سیاسی تاکید می کند: او با پایان تحصیلات دکترا در خارج از کشور به ایران بر می گردد و از مبارزات جهان اسلام حمایت میکند؛ حتی دوره مدرن تحصیل در فرانسه به خاطر همین مبارزات دستگیر میشود و مدتی را در زندان گذراند. او میافزاید: او در دوره سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۲ روند تکاملی بهتر شدن و رفع اشکالات خود را دنبال میکرد، همچنین شهید مطهری را استاد خود میدانست.
کارشناس مسائل سیاسی ادامه می دهد: مطالعه کتب انقلابی مرحوم شریعتی برای آن زمان خاص از مبارزه، در ایجاد جوش و خروش انقلابی جوانان بسیار موثر بود؛ او حق بزرگی به گردن اندیشه روشنفکرانه اسلامی دارد؛ توانست نسل جوان را یکجا و به طور کامل به طرف مذهب و ایمان مذهبی سرازیر کند، خودش هم ایمان و دیده روشنی به اسلام داشت. امینی بیان می کند: با توجه به دارا بودن روحیه انقلابی، در مقطع مبارزات نقش موثری ایفا کرد؛ به عبارتی او یک آغازگر طرح اسلام با زبان فرهنگ نسل جوان بود که سخنان شیوا و گیرا از هنرهای او بود که با استفاده از آن توانست روحانیت و نسل جوان را در کنار هم قرار دهد.
او با بیان اینکه دکتر شریعتی در دو سال منتهی به پیروزی انقلاب که اوج نهضت امام بود، مؤثر در ایجاد جوش و خروش جوانان بود، اگرچه جریانات انحرافی تلاش میکردند که این شخصیت را به نام خود مصادره کنند، تصریح می کند: جریاناتی مثل سازمان منافقین و گروهک فرقان مدعی حمایت از ایشان بودند و حتی سازمان منافقین و اعضای فرقان اندیشه تروریستی خود را برگرفته از تفکرات شریعتی میدانست و یک نگاه ابزاری به مرحوم داشت.
کارشناس مسائل سیاسی تاکید می کند: علی شریعتی مثل بقیه نقاط ضعف و قوتی داشت و مخالفان و موافقان افراطی هم داشت که دشمن سعی میکرد بر روی ضربه زدن به جریان اسلام انقلابی، این دو گروه را به اسم مرحوم شریعتی مقابل هم قرار دهد. این مدرس دانشگاه ادامه می دهد: در این دوره اگر کسی میخواهد اندیشه مرحوم شریعتی را بشناسد و به نقاط ضعف و قوت ایشان واقع شود، بهتر است ابتدا کتب شهید مطهری یا منظومه فکری مقام معظم رهبری را بخواند و وقتی کتاب شریعتی را خواند نقاط ضعف و قوت را شناسایی و نقد و بررسی کند.
امینی در پایان بیان می کند: منصفانهترین تحلیلها راجع به شخصیت دکتر شریعتی را می توان در سخنان و مواضع رهبر معظم انقلاب جست، اگر کسی اطلاعاتی راجع به مرحوم شریعتی ندارد، اما سخنان مقام معظم رهبری را درباره ایشان مطالعه کند، تقریبا نگاه روشنی را نسبت به شخصیت او پیدا خواهد کرد. تاریخ را تحریف نکنیم
در حال حاضر جامعه امروز ایران با فهم درست و کاملی از شریعتی مواجه نیست؛ همین که نسبت به شخصیتهای ملی و اثرگذاریهای آنها شناخت نداشته باشیم، ناخودآگاه مسیر تحریف تاریخ را باز کردهایم؛ شریعتی هم باید در ظرف زمان خود به لحاظ تاریخی و هم در ظرف اندیشهای که به خاطرش تلاش و کوشش کرده شناخته شود، تا بالاخره به یک نقطه مشخصی برسیم.
2323
کد خبر 1400699منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: تاریخ ایران علی شریعتی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۳۲۷۷۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افق پیش رو در مناسبات با عربستان روشن است
توجه ایران به توسعه پایدار اقتصادیوی با اشاره به برگزاری ششمین نمایشگاه توانمندیهای صادراتی جمهوری اسلامی ایران «اکسپو ۲۰۲۴» باحضور بازرگانان از کشورهای مختلف در تهران گفت: این نشان میدهد که ایران در کنار عزم سیاسی برای گسترش ارتباطات به توسعه پایدار اقتصادی و تقویت مناسبات سازنده با کشورهای مختلف در این حوزه توجه جدی دارد.
دانشجو با خشونت ساکت نمیشود
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخشی دیگر از صحبتهای خود درپاسخ به سوالی در مورد اعتراضات اخیر دانشجویی در آمریکا گفت: این اعتراضات نشان دهنده بیداری جامعه جهانی و افکار عمومی دنیا نسبت به مسأله فلسطین است. وی افزود: با اقدامات پلیسی وسیاستهای خشن نمیتوان صدای این معترضان را خاموش کرد.کنعانی ادامه داد: وزارت خارجه ایران برخورد خشن و پلیسی با فضای دانشگاهها ومطالبات دانشجویی درآمریکارابههیچوجه نمیپذیردومعتقد است که با سیاستهای خشن و پلیسی،نمیتوان صدایدانشجویان ومطالبات برحق افکارعمومی جهان درمحکومیت جنایتهای رژیمصهیونیستی را خاموش کرد.
گسترش همکاریهای اقتصادری ایران و عربستان
کنعانی در بخشی دیگر از صحبتهای خود با بیان اینکه ایران و عربستان در کنار گسترش همکاریهای سیاسی به گسترش همکاریهای اقتصادی بین دو کشور نیز توجه دارند، گفت: در حال حاضر دو هیات دولتی جمهوری اسلامی ایران در دو سطح و به دو منظور در ریاض بهسر میبرند. هیاتی به ریاست آقای خاندوزی، وزیر اقتصاد برای مشارکت در اجلاس بانک توسعه اسلامی به ریاض سفر کردهاند و در این هیات آقای فرزین، رئیس بانک مرکزی نیز حضور دارند.
گفتوگوها برای رفع تحریمها ادامه دارد
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخش دیگری از صحبتهای خود در ارتباط با موضوع گفتوگوها برای رفع تحریمها و اینکه آیا در جریان سفر اخیر آقای احمدیان، دبیر شورایعالی امنیت ملی به روسیه در این ارتباط رایزنی و گفتوگو شده است، بیان کرد: همانطور که هفته پیش مطرح کردم، گفتوگوها، تماسها و تبادل پیامهای دیپلماتیک در ارتباط با این موضوع به روشهای مقتضی ادامه دارد. وی ادامه داد: نشستهای بینالمللی معمولا فرصتی است که ایران در چارچوب نشستهای دوجانبه دیدگاههای خود را با طرفهای مقابل و مرتبط در این حوزه بیان میکند و دیدگاهها و پیشنهاداتی را که در این زمینه مطرح است، دریافت میکند.
مطالبات ما در توافقنامه امنیتی از دولت عراق واضح است
سخنگوی وزارت خارجه در ادامه گفتوگوی خود با خبرنگاران در پاسخ به سوالی در ارتباط با روند اجرای توافقنامه امنیتی ایران و عراق باتوجه به دیدار اخیر احمدیان، دبیر شورایعالی امنیت ملی کشور با قاسم الاعرجی، دبیر شورای امنیت ملی عراق افزود: همانطور که پیش از این گفتهایم این توافق براساس یک مبنای مشترک جهت تامین امنیت درخصوص مرزهای دو کشور و همچنین تامین دیدگاههای ایران در مورد مصادر صدور ناامنی از این کشور و مرزها به جغرافیای داخل کشور است. مطالبات ما در این زمینه از دولت عراق کاملا واضح است.
روابط ایران و روسیه در مسیر پیشرفت است
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در مورد گسترش روابط ایران و روسیه با توجه به سفر اخیر دبیر شورای عالی امنیت ملی به روسیه و همچنین سفر چند روز پیش علی باقری، معاون وزیر خارجه به مسکو و حمایت روسیه از عملیات وعده صادق که از سوی ایران علیه رژیم صهیونیستی صورت گرفت، گفت: روابط ایران و روسیه در مسیر درست خود در حال پیشرفت است. همکاریهای دو جانبه بین دو کشور در حوزههای مختلف در جریان است و ما شاهد جهشی کاملا چشمگیر در حجم مناسبات و همکاریهای دو کشور هستیم. ایران و روسیه دارای عزم و اراده مشترک برای افزایش همکاریها و برداشتن گامهای جدید در این ارتباط هستند.
در بحث مبارزه با تروریسم در کنار کشورهای دوست خود هستیم
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه گفتوگوی خود با خبرنگاران همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با اقدام تروریستی اخیر در روسیه گفت: هرگونه اقدام به عملیات تروریستی علیه شهروندان، اماکن دولتی و ... در هر کشوری که صورت بگیرد از نظر ایران مردود و محکوم است.وی افزود: در بحث مبارزه با تروریست در کنار کشورهای دوست از جمله روسیه هستیم و موضوع تروریسم یک تهدید مشترک برای دولت و ملتهای جهان است. کنعانی ادامه داد: متاسفانه برخی از کشورها در راستای منافع نامشروع سیاسی خود از تروریسم در طول سالیان گذشته به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف خود استفاده کردند.وی با تاکید بر اینکه تروریست یک تهدید مخوف و نگرانکننده است و متاسفانه برخی از کشورها مایل هستند که از آن به عنوان یک ابزار استفاده کنند، گفت: در بحث مبارزه با تروریسم در کنار کشورهای دوست خود هستیم و اقدامات تروریستی را محکوم میکنیم.سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در این نشست توضیحاتی در ارتباط با سفر اخیر دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران به روسیه برای شرکت در نشست امنیتی سنتپترزبورگ ارائه داد و گفت: آقای احمدیان در این اجلاس پنج پیشنهاد مشخص ایران را در حوزه امنیت بینالملل ارائه کردند.