به نقل از «قدس آنلاین»

شریعتی و مسئله شناخت

تاریخ انتشار: ۳۱ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۸۴۸۷۶

تنوع و تکثر اندیشه‌ها و گفت‌وگو و تعامل پیوسته اندیشه و تضارب رأی‌ها در هر جامعه‌ای به پیشرفت و پرمایگی بیشتر کمک خواهد کرد. ایران اسلامی به دلیل پیشینه معرفتی و تاریخی خویش همواره بستری بارور برای پرورش اندیشه و اندیشمندان بوده است. اندیشمندانی که با کوشش‌های دانش‌ورانه خویش، زمینه‌ساز ایجاد جریان‌های گوناگون بوده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

البته آشکار است که هر اندیشه و دیدگاهی نیز نیازمند نقد است تا یا تکامل بیشتری یابد و یا از کژی‌های احتمالی پیرایش شود. دکتر علی شریعتی از جمله شخصیت‌های مشهوری است که کوشش‌های گسترده‌ای را در دو تراز مباحث اندیشه‌ای و گفتمانی دنبال کرد. شریعتی برآمده از خانواده‌ای دینمدار و معتقد بود که تحت تأثیر پدر که رویکردی نوگرایانه در تفسیر قرآن کریم داشت برداشتی زمانمند به دین را برای خویش متصور بود. بر این بنیاد او همواره در جست‌وجوی شیوه‌ای برای ارائه تصویری متفاوت از دین به‌ویژه برای نسل‌های جوان بود. زبانی که بتواند دغدغه‌های انسانی را به ایشان منتقل سازد. حضور در کانون نشر حقایق اسلامی رویکردهای تأثیرگذار اجتماعی را نیز در او تقویت ساخت. شریعتی که به مبانی مکتب تشیع علاقه فراوان داشت، مسیر خویش را در سیره ائمه اطهار(ع) به ویژه حضرت علی(ع) جست‌وجو می‌نمود، ولی در عین حال از جریان‌های اندیشه‌ای غیراسلامی نیز تأثیر پذیرفته بود. تحصیلات او در رشته ادبیات فارسی موجب شد قریحه خارق‌العاده ادبی‌اش تقویت شود و به زبانی توانا و تأثیرگذار در مکتوب کردن درونیات خویش دست یابد. حضور در سازمان آزادی‌بخش الجزایر و آشنایی با چهره‌های مبارز با جریان‌های استعماری او را به‌طور جدی در مسیر تبدیل شدن به یک کنشگر اجتماعی هدایت کرد. در همه سال‌های پس از درگذشت علی شریعتی، همواره یا مورد ستایش یک‌جانبه و افراطی واقع شده و یا نقدهای به او بنیادین و غیرمنصفانه بوده است. آنچه در تاریخ جریان‌های فکری اهمیت دارد برخورد منطقی، علمی و افق‌گشا برای فعالیت‌های پیش رو است. 
برخورد با شریعتی به دلیل اینکه چهره‌ای مهم، گفتمانی و جریان‌ساز بوده است نیز باید به این شکل باشد. مهم‌ترین مشکل علی شریعتی که با نام دین به طرح مباحث خود می‌پرداخته است، رویکرد روبنایی و غیر عمیق به مبانی دینی بوده است. ارائه طرح‌واره و برنامه‌ای بر پایه دین، نیازمند شناخت ژرف و برآمده از تخصص دین است. تحصیلات دینی شریعتی در علوم دینی هیچ‌گاه در تراز تفقه قرار نگرفته است. فقه به معنای گسترده آن که نسبتی مستقیم با همه شئون زیست انسان دارد یکی از برجسته‌ترین دستگاه‌های معرفتی اسلامی است که بدون حضور آن، نگاه به دین سطحی و سلیقه‌گرایانه خواهد شد. این به معنای وجود انحراف عمیق در آثار شریعتی نیست، بلکه بدان معناست که برخورد رویه‌نگر او با دین بیشتر جنبه‌ای ترویجی می‌یافت و جذابیت‌های عمومی برای مخاطب به همراه می‌آورد، ولی چون از تفقه و اندیشه ژرف دینی فاصله می‌گرفت و به ایده و راهکار نمی‌رسید نمی‌توانست برنامه‌ای منسجم ارائه نماید. به همین خاطر است که قدرت نفوذ و تأثیر علی شریعتی بیشتر در سخنرانی‌های قدرتمند، آکنده از احساسات و زبان شاعرانه و در نهایت برانگیختن جوانان نمود بیشتری می‌یابد. هرچند این مسئله خود گامی مؤثر در شکل دادن به سرمایه اجتماعی شمرده می‌شود ولی نباید ما را از واقعیت موجود دور کند. نکته دوم درباره شریعتی این است که با وجود کوشش‌های اجتماعی، او هرگز نتوانسته به شکل روشمند و علمی به حوزه‌های دانشی چون جامعه‌شناسی بپردازد و از آن‌ها برای توسعه ایده‌ها و آرمان‌های دینی خویش بهره برد. این دو نکته سراسر در آثار مکتوب او نیز نمایان است. برجسته‌ترین ویژگی آثار مکتوب شریعتی زبان زیبا و اثرگذار ادبی و عاطفی او است. همچنین عدم ژرف بودن اندیشه دینی شریعتی، زمینه تأویل، تفسیر و سوءاستفاده را فراهم آورده است که خود گزندی دیگر است. اگرچه شریعتی خود به احتمال خطا در آثارش پی برده بود و محمدرضا حکیمی را وصی خویش در اصلاح و ویرایش آثار قرار داد که البته به دلیل مشغله و مسائل دیگر هرگز محقق نشد.  آنچه امروز درباره شریعتی مهم است، کمک بزرگ او در شکل‌گیری سرمایه اجتماعی و استعمارستیزی و عدالت‌خواهی او است. 

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: جامعه شناختی علی شریعتی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۸۴۸۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ساخت فیلم «عشق آباد» با محوریت امام رضا (ع) و فرهنگ رضوی

دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) از آغاز فعالیت نخستین جشنواره فیلم دینی رضوان خبر داد و گفت: در این جشنواره سعی شده با هدف استفاده از ابزار مؤثر فیلم در راستای توسعه معارف دینی، اخلاقی و انسانی به شناسایی و فعال‌سازی استعدادهای جوان نیز در استان‌های مختلف بپردازیم. او همچنین از ساخت فیلمی مرتبط با فرهنگ رضوی خبر داد.

به گزارش ایسنا، فرهاد قائمیان -دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع)- در نشست خبری نخستین جشنواره بین‌المللی «فیلم دینی رضوان» که در سازمان سینمایی سوره برگزار شد با بیان اینکه پشتوانه و حمایت‌های شما اهالی رسانه همیشه برای ما ارزشمند بوده و هست، اظهار کرد: امیدواریم با کمک و نقش‌آفرینی شما اهالی رسانه بتوانیم یکی از معتبرترین جشنواره‌های کشور را برگزار کنیم.

وی با اشاره به اینکه نخستین جشنواره فیلم دینی رضوان فعالیت خود را از امروز ۱۰ اردیبهشت‌ماه آغاز می‌کند، افزود: بنیاد بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع) با مشارکت سازمان سینمایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی سوره مهر حوزه هنری به مناسبت دهه کرامت این جشنواره را در قالب‌های داستانی، مستند و پویانمایی در دو بخش فیلم‌های دینی و ویژه رضوی به صورت رقابتی برگزار می‌کند.

شناسایی استعدادهای جوان در حوزه فیلم‌سازی

دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) در ادامه به فراز و نشیب‌های برگزاری این جشنواره در سال‌ها گذشته اشاره کرد و گفت: امسال با هدف استفاده از ابزار مؤثر فیلم در راستای توسعه معارف دینی، اخلاقی و انسانی تلاش شده تا به شناسایی و فعال‌سازی استعدادهای جوان نیز در استان‌های مختلف بپردازیم.

وی تأکید کرد: در بخش ویژه رضوی نیز به دنبال اشاعه فرهنگ منور رضوی، در سطح جامعه از طریق گسترش فعالیت‌های فرهنگی و هنری به‌خصوص فیلم هستیم که در این راستا تلاش شده تولید فیلم در استان‌ها با حمایت بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) صورت بگیرد.

برگزاری کارگاه آموزشی در مشهد

قائمیان از برگزاری کارگاه حضوری سه‌روزه در مشهد از تاریخ ۲۵ الی ۳۰ تیرماه جاری خبر داد و ابراز کرد: جهت توسعه گفتمان جشنواره فیلم دینی (بخش ویژه رضوی) کارگاه‌های آموزشی با حضور اساتید مطرح ملی برگزار می‌شود که متقاضیان شرکت از استان‌های دیگر نیز می‌توانند به صورت آنلاین در این کارگاه‌ها شرکت کنند.

ساخت فیلم «عشق آباد» با محوریت فرهنگ رضوی

وی از تولید یک فیلم‌نامه بر اساس کتاب «از عشق‌آباد تا عشق‌آباد» خبر داد و عنوان کرد:  در جلسه اخیر دبیران جشنواره‌های امام رضا(ع) با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، اعلام شد که تولید  یک فیلم سینمایی با محوریت فرهنگ رضوی را آغاز کنیم که احتمالاً اسم آن را به «عشق‌آباد»  تغییر دهیم.

دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) اضافه کرد: این فیلم‌نامه نیز در راستای فرهنگ امام رضا(ع) است که امیدواریم تا سال آینده با توجه به بزرگی و تاریخی بودنش ساخته شود، در این صورت می‌توانیم بگوییم جشنواره‌های امام رضا(ع) به اهداف والای خود رسیده است.

برگزاری اختتامیه جشنواره در آبان ماه جاری

وی زمان اختتامیه جشنواره بین‌المللی فیلم دینی رضوان را ۱۶ و ۱۷ آبان ماه اعلام کرد و گفت: البته زمان اختتامیه بخش بین‌الملل اردیبهشت‌ماه سال آینده خواهد بود که در آن فیلم‌سازان از کشورها و ادیان مختلف حضور خواهند داشت؛ امیدواریم در بخش بین‌الملل نیز بتوانیم در کنار یکدیگر شاهد تماشا و حضور تمام انسان‌هایی باشیم که به معارف دینی علاقه‌مند هستند.

توسعه معارف دینی در دنیای مدرن

محمدحسین لطیفی -دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع)- نیز در این نشست اظهار کرد: بسیار خوشحالم که این سعادت نصیب من شده است تا در کنار سایر دوستان بتوانیم مسیری را در حوزه معرفی و توسعه معارف دینی و رضوی آغاز کنیم که انتها نداشته باشد و تا سال‌ها ادامه پیدا کند، آن‌هم در جهان پرهیاهوی امروز که جای خالی دین به‌خوبی احساس می‌شود.

وی ادامه داد: امروز انسان‌ها در جریان زندگی روزمره تحت آماجی قرار دارند که تلاش بسیاری برای دین زدایی دارند، غافل از اینکه هستی آرامش خود را از قلب‌هایی می‌گیرد که با تمام مشکلات و فشارها متوسل و متوکل به یک جریان معنوی هستند.

ضرورت اثرگذاری معنوی در تولیدات سینمایی

دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) با بیان اینکه هدف از این جشنواره می‌تواند تولید آثار سینمایی باشد که تماشاگر با دیدن آن‌ها با خود بگوید «چقدر حالم خوب شد» و اثرگذاری روحی و معنوی برای مخاطب خود داشته باشد، تصریح کرد: در حقیقت اگرچه فیلم‌ها با رویکردهای مختلفی ساخته می‌شوند اما اگر به‌خوبی محتواهای آن‌ها را بررسی کنیم متوجه گسترده بودن سینمای دینی خواهیم شد که نمایانگر مفاهیمی همچون محبت، ایثار و گذشت است.

وی افزود: بنابراین علی‌رغم گستردگی سینمای دین هدف اساسی ما از برگزاری جشنواره فیلم دینی رضوی توجه خاص و ویژه‌تر به مباحث و معارف دینی است.

ضرورت اطلاع‌رسانی گسترده

لطیفی با مخاطب قرار دادن اهالی رسانه به نقش مهم آن‌ها در اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع اخبار اشاره و خاطرنشان کرد: در این امر مهم و خطیر ما نیاز به حمایت تمام عزیزان رسانه‌ای داریم تا فراخوان این جشنواره به‌تمامی کسانی که علاقه‌مند به حضور هستند، برسد و کسی جا نماند.

وی برگزاری جشنواره فیلم دینی رضوی را فرصتی دانست تا فیلم اولی‌ها و فیلم‌سازان جوان بتوانند با حمایت انجمن سینمای جوان شهر و استان خود به تولید آثار فاخری در حوزه دین بپردازند، گفت: به همین منظور ما قالب فیلم را کوتاه در نظر گرفتیم و ساخت فیلم‌های داستانی بلند را در محورهای جشنواره قرار ندادیم.

دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) با اشاره به حضور تمام ادیان آسمانی در بخش بین‌الملل این جشنواره اظهار کرد: امیدواریم این فعالیت موجب شود تا مبحث «انسان به‌علاوه خدا» بیشتر در سطح تولیدات سینمایی و زندگی روزمره افراد نهادینه شود. در بخش ویژه رضوی نیز که به صورت خاص به فرهنگ رضوی پرداخته خواهد شد، به دنبال این امر هستیم تا زمینه آشنایی و اُنس با آیین، مسلک و معارف امام رضا (علیه‌السلام) را بیش‌ازپیش گسترش دهیم.

توقف جشنواره فیلم رضوی در سال ۹۸

در ادامه این نشست سید جواد رفاهی -مشاور راهبردی مدیر عامل بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) و مسئول دبیرخانه جشنواره‌ها- با اشاره به تاریخچه برگزاری فیلم رضوی اظهار کرد: نخستین دوره این جشنواره سال ۸۳ در مشهد مقدس شروع شد که با تمام فراز و نشیب‌های بسیاری که داشت سال ۹۸ در گلستان آخرین دوره خود را برگزار کرد.

وی افزود: به دلیل اینکه اکثر فیلم‌های تولیدی و دریافتی دبیرخانه جشنواره با موضوعات و محتواهایی غیر از معارف رضوی ساخته شده بود که ارتباطی با فرهنگ رضوی نداشتند، جشنواره فیلم رضوی از سال ۹۹ تا امسال متوقف شد. در همین راستا به این نتیجه رسیدیم که جشنواره فیلم دینی رضوان را برگزار کنیم تا محتوای تولیدات سینمایی به صورت دقیق و ویژه مباحث دینی و معارف رضوی را پوشش دهند.

بخش ایده تا فیلم ویژه نسل جوان

مشاور راهبردی مدیر عامل بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) با بیان اینکه «فیلم اولی‌ها»، «فیلم‌سازی با موبایل» و «ایده تا فیلم (سراج)» سه بخش مهم جشنواره فیلم دینی رضوی هستند، عنوان کرد: هدف از بخش ایده تا فیلم (سراج) کشف و پرورش استعدادهای جوان است لذا نویسندگان و کارگردانان جوان (متولدین سال ۷۰ به بعد) می‌توانند ایده‌های خود را در قالب حداقل یک پاراگراف (۴خط) و حداکثر یک صفحه طبق جدول زمان‌بندی اعلام شده به دبیرخانه ارسال کنند.

بارگذاری فراخوان رسمی جشنواره در سایت شمس توس

سعید زمانی -معاون ترویج و جریان سازی بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع)- نیز در این نشست با بیان اینکه از امروز ۱۰ اردیبهشت‌ماه جاری فراخوان رسمی جشنواره در بستر سایت شمس توس بارگذاری می‌شود، گفت: تمام علاقه‌مندان می‌توانند با مطالعه محورهای این فراخوان در زمینه موردعلاقه خود ثبت‌نام کنند.

وی با اشاره به سازمان‌ها و نهادهای همکاری کننده در این رویداد بین‌المللی تصریح کرد: مجموعه‌هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان سینمایی سوره، موسسه آفرینش‌های هنری استان قدس رضوی، مرکز ارتباطات و رسانه استان قدس رضوی، سازمان اوقاف و امور خیریه و صداوسیمای جمهوری اسلامی در تعامل با بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) هستند.

گفتنی است در پایان این نشست با حضور اهالی رسانه از پوستر جشنواره فیلم دینی رضوی رونمایی شد.

انتهای پیام